Znaczenie miłości- jak uczucia rozwijają mózg dziecka?

Moja pierwsza część notatek po lekturze jednej z najciekawszych książek dot. rozwoju dzieci, jaką miałam okazję przeczytać tj. „Znaczenie miłości- jak uczucia wpływają na rozwój mózgu” Sue Gerhardt.

Autorka na blisko 300 stronach udowadnia, podpierając się setkami raportów naukowych z całego świata, że ciepłe, głębokie relacje między rodzicem i dzieckiem oparte na miłości i empatii są najskuteczniejszą formą wspierania rozwoju dziecka. Ze względu na stopień nasycenia naukowym słownictwem i amerykański styl pisarski pełen braku uporządkowania i systematyzacji wiedzy- nie polecam tym rodzicom, którzy szukają przyjemnego poradnika w stylu duńskiego Jespera Juula. Jednakże połączenie aktualnych zdobyczy wiedzy neuronauk pod hasłem: „wpływ miłości na rozwój mózgu człowieka” jest naprawdę imponujący.

Sedno książki sprowadza się do uświadomienia rodzicom potężnej siły ich oddziaływania na rozwój emocjonalności, przyszłych sposobów reakcji a nawet skłonności do chorób naszych dzieci. Książka zawiera w sobie mocne „call to action” dla rodziców: Jeśli chcesz mieć szczęśliwe i zdrowe dziecko- reguluj jego emocje. Zrozumienie emocji, pomoc w wyrażeniu jej i wspólne wyjście z sytuacji to istota emocjonalnej regulacji, budujące silne poczucie własnego „ja” dziecka.

„Wychowanie dzieci opiera się zasadniczo na właściwościach regulacyjnych: umiejętności słuchania, zauważania, kształtowania zachowania oraz zdolności przywracania dobrych uczuć przez pewnego rodzaju kontakt fizyczny, emocjonalny czy psychiczny przez dotyk, uśmiech, za pomocą słów. (…) wymaga to właściwej przestrzeni umysłowej przeznaczonej na uczucia oraz gotowości do nadania wzajemnym relacjom odpowiedniej wagi.”

STRATEGICZNY OKRES

„Tajemniczym balsamem, który pozwala dzieciom rozkwitnąć, kiedy tylko go otrzymają jest wrażliwość na ich potrzeby.”

Okres od momentu poczęcia do ukończenia 2. roku życia- w przybliżeniu pierwsze 1000 dni- jest niezwykle istotny, ponieważ to wtedy pod wpływem doświadczenia kształtuje się nasz układ nerwowy. W tym czasie zachowanie rodziców ma równie duży wpływ na emocjonalny charakter ich dzieci, co odziedziczone przez nie geny.

Rola rodzica jest tym istotniejsza, że do 2/ 3 roku życia dziecka lewa półkula mózgu oraz hipokamp nie funkcjonują jeszcze w pełni, dziecko nie jest więc w stanie samodzielnie radzić sobie ze stresem. Potrzebuje regulacyjnego partnera- rodzica.

Jeśli dziecko nie zdobywa umiejętności radzenia sobie z emocjami do 3. roku życia, jego zachowanie jest zwykle problematyczne przez cały okres dzieciństwa, a następnie często utrwala się w postaci zaburzeń zachowania (Caspi i in. 1996).

ZNACZENIE MIŁOŚCI

„Tym co naprawdę ma znaczenie jest fakt czy rodzic dostosowuje się do skłonności dziecka, reaguje w taki sposób, jakiego ono potrzebuje, nawiązując z nim silne, pełne miłości relacje.”

• Wczesna opieka rodzicielska, która jest pełna ciepła i wsparcia, sprzyja neurogenezie [zdolność neuronów do regeneracji po stresującym doświadczeniu] (Branchi i in. 2012, Luby i in. 2012).
• Rodzice, którym udaje się odpowiednio je regulować nastroje dziecka, rozwijają jego korę przedczołową. To ta część mózgu, która pomaga dziecku rozproszyć lęki i niepokoje, odgrywa również znaczącą rolę w samoregulacji (Milad i in. 2005).
• Dobra emocjonalna odporność ma swoje źródło w tym, że dziecko jest przytulane i dotykane, ma zapewniona opiekę, otrzymuje pomoc w zwalczaniu stresu, natomiast osłabienie reakcji na stres spowodowane jest przez rozdzielenie, niepewność, brak kontaktu i brak regulacji.
• Wyrażana gestami miłość np. dotykania, czułe przytulanie wpływa na podniesienie odporności dziecka, uwalniając chroniące przed stanem zapalnym oksytocyny w układzie limfatycznym ( Miller i in. 2011).
• Przyjemne i wyczulone relacje między rodzicem i dzieckiem prowadzą do lepszego zachowania i większej gotowości do podporzadkowania się rodzicom (Kochanska i in. 2005).

FIZYCZNA I EMOCJONALNA DOSTĘPNOŚĆ MATKI

• Wczesne rozdzielenie z matką obniża pobudzenie limfocytów i zwiększa tempo w jakim jednostka poddaje się chorobie. (Laudenslager i in. 1985, Caporanio i on. 1998).
• Nadmierna niedostępność fizyczna lub emocjonalna matki wpływa na niski poziom norepinefryny u dziecka, utrudniając koncentrację i wysiłek.
• Andrea Dettling przebadała 3- i 4-letni dzieci pod kątem wysokości poziomu kortyzolu jako reakcji stresowej na oddzielenie od matki. Okazało się, że wraz z upływem dnia ich poziom kortyzolu wzrastał, mimo że w warunkach domowych o tej porze się obniżał (Dettling i in. 1999). W kolejnych badaniach, Dettling odkryła, że istotna jest jakość opieki zastępczej i to, czy opiekunowie reagują na ich potrzeby. Jeśli opiekun zapewnia bezpieczne relacje, stanowi to dla dzieci ochronę przed stresem, zbyt nachalni lub kontrolujący opiekunowie przyczyniają się do podwyższenia poziomu stresu (Badanes i in. 2012, Gunnar i in. 2010).
• Matki niemowląt dzieci w wieku przedszkolnym pracujące w niepełnym wymiarze czasu pracy cieszą się lepszym zdrowiem, wykazują mniejszą skłonność do depresji, są mniej rozdarte w związku z równowagą między życiem zawodowym i osobistym, są również bardziej wrażliwe na potrzeby swoich dzieci niż matki, które dokonują innych wyborów (Buehler i O’Brien 2011).